|
Inleiding
Ik ga ervan uit dat de lezers van deze white paper het onderstaande kunnen integreren in de kennis die zij hebben over professionele communicatie. Om die reden ga ik nu niet in op begrippen als ‘doelgroep’, ‘voorkennis’, ‘de basiskenmerken van communicatie’, of op algemene begrippen die te maken hebben met het schrijven van teksten, et cetera. Deze paper heeft als doelgroep communicatie professionals.
We staan doorgaans niet stil bij het woord ‘informatie’. We krijgen elke dag nieuwe informatie. Uit onze ervaringen, de krant, de tv, de radio, boeken, brochures, internet, en uit websites, zoals deze. Het is toch wel duidelijk wat dat woord betekent? Of misschien niet? Informatie is niet altijd geschreven. De stijl die past bij het geven van informatie, is het beste te illustreren aan de hand van het verschil tussen twee TV-programma’s: (a) Het NOS-journaal en (b) Het Hart van Nederland. Ik doel met dit artikel op het geven van informatie volgens de stijl ‘het Nos-journaal’.
De herkomst van het begrip ‘informatie’.
Informatie komt uit het Latijn: Informare. En informare betekent vormgeven, instrueren. Daarin zit ‘in forma’ – ook Latijn. De betekenis daarvan is ‘de (in rechtens vereiste) vorm’. Bovendien is er dus een koppeling naar ‘instructie’. Had ik altijd gedacht dat instructieve tekst een afzonderlijke soort tekst zou zijn. Voordat ik over het begrip informatie mijn gedachten liet gaan, had ik dát begrip niet aan deze begrippen gekoppeld. Informatie is dus kennelijk iets anders dan kennis nemen van een rijtje data, zoals de voorzetsels van de derde naamval in de Duitse taal. Kennelijk is een rijtje woordjes in een vreemde taal nog geen ‘informatie’ in de strikte zin van de betekenis van het begrip. Uit een informatieve tekst moet ook nog blijken wat je ermee doen kunt. De informatie die wij deze winter kregen, is dat skiërs in sommige situaties airbags op hun rug dragen. Dit jaar kregen we via de media enorm veel informatie over zaken die te maken hebben met skiën. Ook werd mij vandaag nog duidelijk uit de krant dat steeds meer skiërs airbags aanschaffen. Een lawine aan informatie naar aanleiding van een ongeval, gaf skiërs kennelijk die boodschap, die instructie, mee.
De elementen voor het schrijven van informatieve teksten
Die elementen zijn: (1) zakelijk (de vorm is congruent aan de inhoud), (2) feitelijk – informatie heeft altijd te maken met gegevens die onomstotelijk waar zijn, die kloppen, die iets toevoegen aan de kennis die mensen doorgaans al hebben, (3) de gegevens in informatieve teksten zijn bruikbaar of toepasbaar, (4) de gegevens zijn van essentiële betekenis voor de ontvanger.
Het meest heldere voorbeeld van een informatieve tekst is een gebruiksaanwijzing. Bijvoorbeeld bij medicijnen. Als je een zetpil in je mond steekt, ontbrak het je aan informatie. Had je de bijsluiter moeten lezen. Of bij software – de instructie die je krijgt om software op je computer te installeren, is een pure vorm van informatie. Of bij een magnetron – de vraag is of de gebruiker van een magnetron uit zichzelf moet begrijpen dat je er geen huisdieren in kunt drogen of ‘op temperatuur kunt brengen’.
Het schrijven van informatieve teksten
(A) Van belang is dat in de inleiding de lezer de gelegenheid geboden wordt zich de al bestaande kennis bewust te maken.
(B) Ten tweede zorgt een informatieve tekst ervoor dat het de lezer duidelijk wordt waar het de schrijver niet om te doen is.
(C) Een informatieve tekst stelt de lezer in de gelegenheid de informatie te integreren in de bestaande informatie.
(D) De opbouw van een informatieve tekst is gebaseerd op de logica van het onderwerp. Deze tekst is gebaseerd op de logica van professionele communicatie, het schrijven van teksten in het algemeen en op de verwerking van informatie in het bijzonder.
(E) De tekst in zichzelf, maakt dat de lezer weet wat hij ermee kan doen.
(F) Het slot van een informatieve tekst is nooit een conclusie, een opvatting. Het slot van een informatieve tekst kan wel een samenvatting zijn.
Tot zover deze white paper. |
